Datoga (rowniez uzywane Datog, Tatoga, Tatooga lub Tatog), to rozproszona grupa etniczna, rolniczo-pasterska ludnosc mówiąca językiem nilotycznym, zamieszkujaca obszary wokół Wielkiego Rowu Wschodniego w regionach Arusha, Singida, Dodoma, Shinyanga, Tabora i Mara oraz region Manyara w północno-środkowej Tanzanii w pobliżu Mt. Hanang, Jezioro Basotu i Jezioro Eyasi. Datoga nazywani sa rowniez jako Mang'ati w języku suahili oraz Taturu lub Wataturu przez Sukuma. Nazwa swahili Mang'ati pochodzi od Masajów i oznacza „wróg”. Nie
jest to jednak obraza dla Datoga; bycie historycznym wrogiem Masajów to dla nich powod do dumy, a Mang'ati stała się
standardową nazwą grupy w języku suahili. Ponadto
można znaleźć wiele nazw plemiennych i dialektalnych dla całego ludu lub
języka. Datoga
nie są tak dobrze znane, jak niektóre inne grupy w Tanzanii, jednak ich widoczność wzrosła w ostatnich latach. Datoga
przyciągnęła uwagę lokalnych i międzynarodowych mediów, a także większą
widoczność związaną z turystyką kulturalną w północnej Tanzanii. Istnieje
co najmniej siedem plemion Datooga:
- Bajuta
- Gisamjanga
(Kisamajeng, Gisamjang)
- Barabayiiga
(Barabaig, Barabayga, Barabaik, Barbaig)
- Asimjeeg
(Tsimajeega, Isimijeega)
- Rootigaanga
(Rotigenga, Rotigeenga)
- Buraadiiga
(Buradiga, Bureadiga)
- Bianjiida
(Biyanjiida, Utatu)
Język Datoga
Jezyk Datoga wraz z dialektami jest językiem południowego Nilote, spokrewnionym z językami kenijskimi Kalenjin. Językiem ściśle związanym z Datogą jest Omotik, mowa innego małego ludu północnej Tanzanii. Dialekty
języka Datoga są często tak rozbieżne, ze utrudniaja porozumienie. Często
przyjmuje się, że dialekty odpowiadają siedmiu plemionom Datoga, ale mowa
Gisamjanga (Kisamajeng, Gisamjang) i Barabaig są na przykład bardzo bliskie i
można je uznać za jeden dialekt. Najbardziej
znanym i najliczniejszym pod-plemieniem ludów Datoga jest pasterski Barabaig. Zamieszkuja oni głównie w okolicy góry Hanang (3418 metrów). Góra Hanang jest świętą górą Barabaig i stanowi centrum wielu mitów i pieśni.
Historia Datoga
Nie ma konkretnej historii ludzi Datoga. Sami uważają się za najstarsze plemię w Tanzanii. Ich historię odtworzono poprzez
lingwistykę porównawczą i badanie tradycji ustnych Datoga i ich sąsiadów; sklasyfikowano ich jako Południowe Niloty (Nilotes Highland Southern). Uwaza sie, ze Datoga przybyli z Sudanu Południowego lub wyżyn zachodniej Etiopii, a ich korzenie siegaja 3000 lat pne.
Kultura
Datoga to dumni ludzie o reputacji zacieklych wojownikow, znani z niezwyklej zdolności do ukrywania sie. Dzięki strojom w czerwono-brązowy kolorze gleby wtapiaja się w otoczenie. Kobiety nosza czerwono-łatane skórzane sukienki. Datoga noszą także koraliki, mosiężne bransoletki i naszyjniki. Ich cechą odróżniającą od innych plemion jest ich dekoracyjny tatuaż wokół oczu w okrągłych wzorach. Plemię
Datoga jest znane również ze swoich umiejętności kowalskich. Są zręczni i zajmuja się żeliwem. Produkuja wszystko, od bransoletek i naszyjnikow po groty myśliwskie dla plemienia Hadzabe.
Datoga uwazaja wszystkie inne istoty niz Datoganie za "wroga ludu". Kiedys młodzi mężczyźni musieli się wykazać, zabijając „wroga ludu” lub jedno z niebezpiecznych
dzikich zwierząt, takich jak słoń, lew lub bawół.
Ceremonie pogrzebowe i praktyki żałobne trwają do roku. Przywództwo i autorytet spoczywa na radzie starszych. Chociaż presja grupowa służy jako podstawowa forma kontroli społecznej, starsi mogą nakładać zarówno grzywny, jak i przekleństwa. Piwo miodowe jest uważane za święty napój dla mężczyzn podczas rytualnych okazji.
Datoga są poligamistami, a ich żony są uszeregowane według kolejności małżeństwa. Tradycyjnie bogaci mężczyźni z Datoga często żenili się z wieloma żonami spoza ich klanu i utrzymywali wiele gospodarstw domowych, aby uzyskać dostęp do najszerszej różnorodności ziemi rolniczej i pastwiskowej. Często mężczyzni Datoga poślubiali co najmniej jedną kobietę z sasiedniego plemienie Irakw, aby uzyskać dostęp do gruntów rolnych, a także dodatkowego bydła. Rodziny często miały rozbudowaną sieć krewnych i społeczności, na których mogli polegać w czasach niedoboru. Zamożne gospodarstwa domowe, powszechnie wspieraly biedniejsze.Obecnie gospodarstwa domowe Datoga stają się coraz mniejsze i coraz bardziej odizolowane od sieci społecznościowych. dotyczy to szczególnie obszarow, w których Datoga nadal w znacznym stopniu polega na działalności pasterskiej. Obecnie wiele rodzin się kurczy, a mężczyźni zazwyczaj poślubiają tylko jedną żonę, ktora zostaje glowa rodziny, gdy mężczyzna migruje do pracy.
Tanzańczycy
uważają Datoga za zacofanych. Opierają się formalnej edukacji i tylko około 5%
Datoga mówi swahili, języku narodowym Tanzanii. Ich standardy higieniczne są niskie i mają wysoką śmiertelność
niemowląt. Datoga ominjaja współczesne wydarzenia polityczne. Żyją w niewielkim
kręgu kontaktów z sąsiednimi narodami, z którymi w większości mają związek
konfliktowy. Czynniki te przyczyniają się do ich izolacji w Tanzanii.
Zycie Datoga
Ludnosc Datoga zyje bardzo trudnym życiem na półpustynnych obszarach, gdzie woda jest trudna do
uzyskania i często brudna. Konstrukcje ich domow sa nieco bardziej stabilne niż np u plemienia Hadzabe. Domy sa zbudowane z błota, gałązek, a na dachu rosną użyteczne rośliny, takie jak
aloes. Nie oznacza to, że się nie przemieszczaja - rzadko spędzają więcej niż 7-8 lat
w jednym miejscu. W domach jest ciemno i chłodno.
Datoga to tradycyjni pasterze, ale ostatecznie stali się rolnikami uprawiającymi ziemię na wyżynach Kenta i Tanzanii około 1500 roku n.e. Wcześniej byli koczownikami, bazowali na produktach mlecznych i przemieszczali się, ilekroć potrzebne to bylo do wypasu bydła. Teraz przystosowali się do agrarnego stylu życia i rolnej uprawy. Uprawiają zboże, kochają wiele różnych rodzajów fasoli, mielą kukurydzę
za pomocą kamienia. Z mąki tworzą pyszną polentę, rozpoznawalną nawet przez
sąsiednie rodziny Hadzabe. Datoga jako rolnicy są specjalistami od plantacji cebuli. Nie szukają pożywienia w
przyrodzie, ale wytwarzaja je. Z Hadzabe wymieniają zboże na
dziki miód i owoce. Stada Datoga składają się z kóz, owiec i osłów, ale bydło jest zdecydowanie najważniejszym zwierzęciem. Hoduja takze kurczaki.
W kulturze przypominają Masajów. Mięso,
tłuszcz, krew, mleko, skóra, rogi, ścięgna i odchody każdego zwierzęcia mają
praktyczne lub rytualne cele.
Wspolczesnosc
Obecnie pół-nomadyczna Datoga często zajmuje miejsca o ograniczonym dostępie do wody i gruntów ornych, a także o ograniczonym dostępie do podstawowych usług społecznych. Obecne wyzwania, przed którymi stoi Datoga, to wtargnięcie innych plemion w celach turystycznych i inwestycyjnych, wycinanie drzew w celu produkcji węgla, Masajów kradnących ich krowy oraz rząd sprzedający ziemię i przenoszący Datoga na bardziej suche pastwiska. Opór Datogi wobec pokoju z innymi plemionami utrudnił wytworzenie empatii dla ich sprawy. To wszystkoa stawia ich przed kluczowym wyzwaniem, jakim jest kontynuowanie tradycyjnej egzystencji.
