Wojownik
Masajów to wspaniały widok. Ci młodzi mężczyźni mają w najwyższym stopniu tę
szczególną formę inteligencji, którą nazywamy elegancką; odważne i szalenie
fantastyczne, jak się wydaje, wciąż są niezachwianie wierne własnej naturze i
immanentnemu ideałowi. Ich styl nie jest założeniem ani imitacją obcej
doskonałości; wyrósł od wewnątrz i jest wyrazem rasy i jej historii, a ich broń
i ozdoby są tak samo częścią ich bytu, jak poroża jelenia.
-
Karen Blixen -
Stojąc dumnie na sawannie w swoich czerwonych strojach, z pomalowanymi tarczami, Masajowie stali się jednym z bardziej znanych symboli Afryki Wschodniej; tarcza Masajów znajduje się nawet na fladze narodowej Kenii. W Kenii i Tanzanii często zdarza się zobaczyć Masajów w ich tradycyjnych strojach, nie tylko w wioskach, ale także na ulicach miast.
Na ogromnym kontynencie afrykańskim istnieje kilka różnych plemion, z których wiele wciąż żyje w sposób wierny swoim tradycyjnym zwyczajom. Jednym z nich jest plemie Masajów (Maasai). W Kenii i Tanzanii często zdarza się zobaczyć Masajów w ich tradycyjnych strojach, nie tylko w wioskach, ale także na ulicach miast. W Tanzanii Masajowie zamieszkuja przede wszystkim okolice Serengeti i Ngorongoro. Kiedy wybierasz się na afrykańskie safari w Tanzanii, możesz odwiedzić ich ziemię, aby poznac styl życia. Program wizyty w masajskiej wiosce znajdziesz tutaj.
Historia Plemienia Masajów
Maasai (nie Masai) to poprawna pisownia, oznacza ludzie mówiący Maa ( albo Olmaa) . "Masai" był niepoprawną
pisownią brytyjskich osadników i zostalo w użyciu. Podczas tras safari Masajow mozesz zobaczyc wszedzie. Masajowie zawsze byli wyjątkowi. Ich czerwone i niebieskie stroje wyróżniają ich wizualnie. Z włócznią w ręku stoja spokojni i
odważni bez względu na niebezpieczeństwo.
Historia plemienia Masajów nie jest zapisana, lecz przekazywana z pokolenia na pokolenie poprzez jej opowiadanie. Według narracji Maasai plemię powstało, gdy jego czlonkowie przeprowadzili się z Afryki Północnej w poszukiwaniu żyznych traw, by nakarmić
swoje umierające bydło. Starsi, nie wiedząc, jaki kierunek obrać, zwrócili się
do natury po odpowiedzi. Widząc, jak ptak ląduje na nagim drzewie z kawałkiem
zielonej trawy w dziobie, starsi wysłali młodych chłopców, aby podążyli jego
ścieżką. Mlodziency odkryli zieloną ziemię na szczycie wysokiego klifu. Maasai następnie
zbudowali gigantyczną drabinę na klifie, ale tylko połowa ludzi dotarła na
wysoki teren, zanim drabina się zawaliła. Ci na szczycie nie mieli wyboru,
musieli zostawić resztę i rozpocząć nowe, dostatnie życie - i tak narodził się
lud Maasai.
Plemię
Masajów jest pół-koczowniczą grupą etniczną z Afryki Wschodniej, zamieszkałą
głównie w północnej Tanzanii i Kenii. Przez stulecia żyli obok większości
dzikich zwierząt w Afryce. Uważa się, że należą do rodziny nilotycznych afrykańskich
grup plemiennych, podobnie jak Scilluk z Sudanu i Acholi z Ugandy. Masajowie
prawdopodobnie wyemigrowali z doliny Nilu w Etiopii i Sudanie do Maasailand
(środkowa i południowo-zachodnia Kenia i północna Tanzania) około 1600 r. Osiedlili
sie wzdłuż
szlaku jezior Chew Bahir i Turkana (ex Rudolph), zabierając ze sobą udomowione
bydło. Migracja na ich obecne terytorium miała miejsce
między XVII a XVIII wiekiem. W historii byli znani jako potężni wojownicy i
myśliwi, chociaż hodowla bydła była i nadal jest ich główną działalnością.
Potem
nadszedł XX wiek, który przekształcił znaczną część terytorium Masajów w
rezerwaty przyrody i parki narodowe. Doprowadziło to do tego, że rząd
zaczął naciskać na plemię, aby porzuciło swój tradycyjny, pół-koczowniczy tryb
życia, obracający się wokół stad, na rzecz przyjęcia bardziej osiadłego i
siedzącego trybu życia w rolnictwie. Jednak poza wyjątkowymi przypadkami
Masajów, którzy przeprowadzili się do miasta w celu zdobycia wykształcenia, do
tej pory plemię nadal wytrwale dąży do tradycyjnego stylu życia.
Kiedyś uważani za zaciekłych wojowników, których obawialy się wszystkie plemiona w strefie, Masajowie stracili większość władzy pod koniec XIX wieku w wyniku szeregu naturalnych i historycznych nieszczęść. Zostali dotknięci suszą, ospą i szkodnikami bydła i jednocześnie musieli opłakiwać odejście Laibona Mbatiani, ich szanowanego i bardzo podziwianego przywódcy, bezpośredniego potomka mitycznego Ol Masinta, założyciela plemienia.
Plemie Masajow ze względu na ich odrębne tradycje, zwyczaje i ubiór, a także położenie w pobliżu wielu narodowych parków, są jednym z najłatwiej rozpoznawalnych plemion w Afryce. Pomimo rozwoju współczesnej cywilizacji Masajom udało się w dużej mierze zachować tradycyjne zycie, choć z każdym rokiem staje się to coraz trudniejsze. Na przykład zdolność do wypasu bydła na dużych terytoriach znacznie się zmniejszyła w ostatnich latach z powodu zwiększonej urbanizacji oraz deklaracji rezerwatów zwierzyny łasowej Maasai Mara i Serengeti, które wcześniej były pastwiskami Masajów.
Jezyk plemienia Masajow
Ich językiem mówionym jest Maa, wywodzący się z języków nilotycznych, blisko spokrewnionym z Samburu (lub Sampur), językiem ludu Samburu w środkowej Kenii, a także z Camusem używanym na południe i południowy wschód od jeziora Baringo.
Masajowie,
Samburu i Camus są historycznie spokrewnieni i wszyscy nazywają swój język Maa,
chociaż uznają wzajemne różnice kulturowe i ekonomiczne. Większość Masajów mówi
również suahili, lingua franca Afryki Wschodniej.
Znaczenie bydła dla plemienia Masajów
Pomimo
reputacji zaciekłych wojowników tradycyjny styl życia Masajów
koncentruje się wokół bydła. Miarą
zamożności człowieka jest bydło i dzieci. Stado 50 bydła jest godne szacunku, a
im więcej dzieci, tym lepiej. Człowieka, który ma dużo jednego, ale nie
drugiego, uważa się za biednego.
Slowa powtarzane przez Masajow niczym modlitwa :
Meishoo iyiook enkai inkishu o-nkera” - „Niech Stwórca da nam bydło i dzieci. Bydło i dzieci są najważniejszym aspektem Masajów.
Meishoo iyiook enkai inkishu o-nkera” - „Niech Stwórca da nam bydło i dzieci. Bydło i dzieci są najważniejszym aspektem Masajów.
Mit plemienny glosi, że ich bóg deszczu Ngai oddał całe
bydło narodowi Masajów, a plemię spędza większość czasu na zapewnieniu
bezpieczeństwa i zdrowia tym niemal świętym stworzeniom. Masajowie wierzyli, ze każdy, kto posiada
bydło, musiał go ukraść od nich. Doprowadziło to do śmiertelnych sprzeczek
z innymi plemionami regionów na przestrzeni wieków, kiedy to próbowali odzyskać
swoją „własność”.
Masajowie maja naprawde autentyczny zwiazek ze swoim
bydlem i glebokie poczucie, ze bydlo jest
ich. W związku z tym skłaniają się do
swojego koczowniczego stylu życia w poszukiwaniu pastwisk z żywnością i wodą
dla swych "podopiecznych".
Masajowie to pasterze bydla i koz, ich
ekonomia opiera się prawie wyłącznie na ich zasobach zwierzęcych; zwierzęta są podstawowym źródłem pożywienia, ale i źródłem dochodów plemienia Masajów ,a takze odgrywa kluczową rolę w ich życiu.Wykorzystują wszystkie części zwierząt. To, co nie jest jadalne, jest przetwarzane na narzędzia (np. kości) lub wykorzystywane do innych celów. Futro zwierząt można wykorzystać na przykład jako odzież lub pojemniki na wodę, skóra używana jest na tarcze i w domach, a chaty Masajów zbudowane są z suszonego nawozu bydlęcego. Bydło jest forma waluty, która jest wymieniana na wiele towarów- na inne zwierzęta gospodarskie, gotówkę lub produkty zwierzęce, takie jak mleko. Liczba bydła posiadanego przez człowieka oznacza jego bogactwo, a także daje mu dobre możliwości handlu z innymi plemionami.
Masajowie to pasterze bydla i koz, ich
ekonomia opiera się prawie wyłącznie na ich zasobach zwierzęcych; zwierzęta są podstawowym źródłem pożywienia, ale i źródłem dochodów plemienia Masajów ,a takze odgrywa kluczową rolę w ich życiu.Wykorzystują wszystkie części zwierząt. To, co nie jest jadalne, jest przetwarzane na narzędzia (np. kości) lub wykorzystywane do innych celów. Futro zwierząt można wykorzystać na przykład jako odzież lub pojemniki na wodę, skóra używana jest na tarcze i w domach, a chaty Masajów zbudowane są z suszonego nawozu bydlęcego. Bydło jest forma waluty, która jest wymieniana na wiele towarów- na inne zwierzęta gospodarskie, gotówkę lub produkty zwierzęce, takie jak mleko. Liczba bydła posiadanego przez człowieka oznacza jego bogactwo, a także daje mu dobre możliwości handlu z innymi plemionami.
Masajski wojownik
Grupa wojowników (Morani) mieszka razem w Manyatta przez co najmniej 8-12 lat, ucząc się i rozwijając swoje umiejętności przetrwania (jako juniorzy) i wykonując inne obowiązki wojowników. W przeszłości można było oczekiwać, że Moran udowodni swoją męskość, zabijając lwa uzbrojony jedynie we włócznię - ale proces ten nie jest już dozwolony na mocy ochronnego ustawodawstwa rządowego dotyczącego zwierząt. Mężczyźni przechodzą rygorystyczny okres szkolenia, którego zwieńczeniem jest szereg obrzędów inicjacyjnych, z których najważniejszym jest obrzezanie. Odbywa się to za pomocą tradycyjnych instrumentów i bez znieczulenia: zdolność do wytrzymywania bólu jest częścią przejścia młodych wojowników do męskości. Współczesna cywilizacja zmusza wiele z tych działań do stania się tradycjami, a nie rzeczywistością, jednak przejście do męskości pozostaje znaczącym krokiem nawet dzisiaj. Zostanie wojownikiem jest źródłem wielkiej dumy dla chłopców z plemienia. Zadaniem wojownika jest ochrona jego wioski i bydła przed drapieżnikami i innymi plemionami, wypasanie bydła i poszukiwanie nowych pastwisk (być może podróżując przez kilka dni), a nawet napadanie na bydło z pobliskich wiosek („uzasadnione”, ponieważ boga Masajów przyznanal cale bydło Masajom). Wojownicy budują także kraale. Zeby zostac wojownikiem mlodzi Masaje musza przejsc ceremonie obrzezanie (o ktorej napisalam dokladnie ponizej w czesci Tradycje).
Po obrzezaniu następnym krokiem jest utworzenie Emanyatta (obozu wojownika). Emanyatta zawiera od dwudziestu do
czterdziestu domów losowo wybranych przez wojowników. Wybór tego obozu jest
czasem nie lada wyzwaniem. Nie każdy starszy chciałby, aby jego żona była na emanyatcie,
ponieważ jest to strefa bezpłatnej wizyty dla wszystkich. Zazdrośni mężowie
często odmawiają udziału w obozie; myślą, że byli kochankowie ich żon
skorzystają z niej. Dlatego wojownicy czasami walczą ze swoimi zazdrosnymi
ojcami. Bitwy czasami staja sie powazne. Wojownicy wybieraja niektóre
matki, aby przeprowadziły się do emanyatta na czas jego istnienia. Na środku obozu stoi specjalny słup jako maszt flagowy. Biało-niebieska tkanina, flaga narodu Masajów, zostaje przywiązana do słupa i pozostaje tam tak długo, jak długo
Morranowie (wojownicy) przebywają w obozie. Wybiera sie dwóch wodzów morranów do prowadzenia i reprezentowania ich obozu.
Celem obozu jest zebranie mężczyzn w tym samym wieku i przygotowanie do pełnienia roli siły
wojskowej. To tutaj wojownicy dowiadują się o braterstwie, sztuce oratorskiej i hodowli zwierząt. Mlodzi wojwoanicy spędzą do dziesięciu lat na
emanyatcie przed ceremonią Eunoto (inicjacja wojownika seniora).
Podobnie jak wiele innych niszczejacych zwyczajów
kulturowych Masajów, emanyatta nie pozostaje nietknięta. Świat podjął wiele
prób zakończenia tego tradycyjnego zwyczaju, ponieważ jest on postrzegany jako
zacofany. Jednak, choć rząd marszczy brwi, patrząc na wojowników, wykorzystuje również ich wizerunek, aby przyciągnąć turystów.
Ceremonia Eunoto przechodzenie ze status wojownika na starszego wojownika. Ta inicjacja pozwala również na zawarcie małżeństwa, kiedy to mogą wziąć kilka
żon i mieć dzieci (mężczyźni mogą mieć relacje z obrzezanymi kobietami w ich
grupie wiekowej); zaczynają też nabywać bydło. Ceremonia odbywa się w innym specjalnie wybranym obozie, który obejmuje łącznie czterdzieści dziewięć domów. wojownicy przechodza rozne proby, by stac sie na koniec wojownikami seniorami. Kilka miesięcy po
Eunoto wojownicy tworzą mały obóz dla Enkang e-kule,by przygotowac sie do mlecznej ceremonii. Przed
ceremonią Eunoto wojownikom nie wolno jeść samemu bez towarzystwa innych.
Wymówki nie są akceptowane; nawet chorzy muszą przestrzegać tego wymogu. Picie
poza obozem jest dozwolone, ale tylko wtedy, gdy kobiety nie są obecne. Takie
masowe tabu zostały ustanowione przez Masajów, aby uczyć młodych mężczyzn samowystarczalnosci i niezależnosci od matek, które w większości przygotowują
jedzenie dla swojego męża i młodych. To rowiniez przygotowanie wojowników do przystosowania się do trudnych warunków środowiskowych, takich
jak głód itp. Ceremonia mleczna wymaga, aby golic włosy. Po ceremonii
mlecznej wojownicy doświadczają niewielkiego stresu emocjonalnego, ponieważ są
wykluczeni ze świata wojowników.
Następna inicjacja to
Enkang oo-nkiri (ceremonia mięsna / obóz inicjacyjny), która odbywa się obozie zawierajacym od dziesięciu do dwudziestu domów. Inicjacją ostatniej grupy wiekowej jest Orngesherr (inicjacja starszego młodszego). Odbywa się, który zawiera dwadzieścia lub więcej domów. Podczas tej ceremonii każdy mężczyzna zostaje
uhonorowany krzesłem starszego człowieka. Wczesnym rankiem w dniu wydarzenia
usiądzie na krześle i zostanie ogolony przez swoją żonę. Jeśli mężczyzna ma
więcej niż jedną żonę, obowiązkiem starszej żony jest golenie męża. To krzesło
staje się przyjacielem mężczyzny, dopóki nie zostanie złamane. Jeśli mężczyzna
umrze, zanim krzesło się zepsuje, jego starszy syn przejmie krzesło. Po tej
ceremonii mężczyzna staje się starszym i bierze na siebie pełną odpowiedzialność
za swoją rodzinę. Teraz wolno mu odejść z gospodarstwa ojca i założyć własne
gospodarstwo. Jednak mimo że mężczyzna jest teraz niezależnym człowiekiem,
nadal musi polegać na radach ojca. Mężczyzna przejmuje całkowitą
odpowiedzialność za swoją rodzinę w wieku około 35 lat.
Domy plemienia Masajów
Jako
pół-koczowniczy naród Masajowie tradycyjnie polegali rodzimej technologii do budowy swoich domów. Tradycyjny dom Masajów jest zbudowany tak, by można go łatwo zdemontować i zbudować przy użyciu łatwo dostępnych rodzimych materiałów. Inkajijik (po masajsku dom) jest zrobiony z
błota, patyków, trawy, gnoju i moczu krowy, oblepionych na drewnianej konstrukcji, mierzy około 3m x 5m i ma tylko ok 1,5m wysokości. Zwykle ma tylko jeden lub dwa pokoje. Domy sa ciemne, nie maja okien, tylko niewielkie drzwi i małą dziure w dachu. Dziura w dachu wpuszcza trochę światła do chaty, ale co równie ważne, pozwala uchodzic dymowi. W srodku domu czesto tli się ogien (palone krowie łajno), który jest utrzymywany w cieple dla gotowania, a dym z ogniska jest ochrona przed niepożądanymi owadami. Skóry zwierząt na błotnistej podłodze służą za miejsce do spania. W tej przestrzeni rodzina gotuje, je, śpi, spędza czas z
innymi ludźmi i przechowuje żywność, paliwo i inne przedmioty gospodarstwa
domowego. Małe zwierzęta gospodarskie są często zakwaterowane w domach a krowy i kozy są wprowadzane na noc do zagrody, aby chronić je przed dzikimi zwierzętami.
Rodziny Masajów żyją w zagrodzie zwanej enkang (rodzaj zagrody, palisady ); gruby okrągły „płot” z ostrych cierni akacjowych chroni plemię i ich bydło, szczególnie w nocy, przed rywalizującymi plemionami i innymi drapieżnikami. Enkang może zawierać 10-20 małych przysadzistych chatek. Enkangi są czasem nazywane Manyattami, a oba są kolekcjami chat, jednak prawdziwa Manyatta jest tak naprawdę obozem używanym przez związaną z wiekiem grupą niezamężnych wojowników i może zawierać o wiele więcej chat (zbudowanych przez kobiety-lud i ustawionych na krótka odległość od Enkang).
Rodziny Masajów żyją w zagrodzie zwanej enkang (rodzaj zagrody, palisady ); gruby okrągły „płot” z ostrych cierni akacjowych chroni plemię i ich bydło, szczególnie w nocy, przed rywalizującymi plemionami i innymi drapieżnikami. Enkang może zawierać 10-20 małych przysadzistych chatek. Enkangi są czasem nazywane Manyattami, a oba są kolekcjami chat, jednak prawdziwa Manyatta jest tak naprawdę obozem używanym przez związaną z wiekiem grupą niezamężnych wojowników i może zawierać o wiele więcej chat (zbudowanych przez kobiety-lud i ustawionych na krótka odległość od Enkang).
Wieksze rodziny (klany) tradycyjnie zyja w wewnętrznym kraalu. Jednak ze względu na nowy system zarządzania gruntami w regionie Masajów nierzadko zdarza się, aby kraal był zajęty przez jedną rodzinę. Budowa domow zajmuja sie kobiety natomiast odpowiedzialnością mezczyzny jest ogrodzenie kraala.
Dieta plemienia Masajow
W centrum diety plemienia Masajow od zawsze
bylo mleko i mięso. Chociaż bydło jest głównym źródłem pożywienia, inne
zwierzęta, takie jak kozy i jagnięta, sa spozywane sporadycznie. Na specjalne
okazje lub aby pomóc w odżywianiu podczas rekonwalescencji, Masaje pija krew
swojego bydła, która jest pozyskiwana przez nacięcie żyły szyjnej.Krew jest
podawana obrzezanej osobie (o / esipolioi), kobiecie, która urodziła
(entomononi) i chorym (oltamueyiai). Ponadto, pijani starsi, ilamerak,
regularnie używają krwi, aby złagodzić zatrucie po alkoholu i kaca. Krew jest bardzo bogata
w białko i jest dobra dla układu odpornościowego. Jednak jego zastosowanie w
tradycyjnej diecie zanika z powodu zmniejszenia sie liczby zwierząt
gospodarskich.
Niedawno Masajowie uzależnili się od żywności
produkowanej na innych obszarach, takich jak mączka kukurydziana (unga wa
mahindi), ryż, ziemniaki, kapusta (znana Masajom jako liście kóz). Na
niektorych obszarach rozmiary działek nie są na ogół wystarczająco duże, aby
pomieścić stada zwierząt; dlatego Masajowie są zmuszeni do uprawy. Masajowie niechetnie jednak zajmuja sie uprawami, poniewaz uważają, że oranie ziemi pod uprawy rolnicze jest przestępstwem przeciwko naturze. Po uprawie ziemi nie nadaje się ona już do wypasu.
Obecnie
podstawową dietą Masajów jest mleko krowie i mączka kukurydziana. Mleko pijane
jest przede wszytskim na świeżo lub w
słodkiej herbacie, a maczka kukurydziana służy do robienia ugali, ktora jest spożywana z mlekiem. (Ugali nie jest
przygotowywana na mleku). Mięso,
chociaż jest ważnym pożywieniem, obecnie
jest spożywane nieregularnie i nie może być klasyfikowane jako podstawowe pożywienie.
Tłuszcze lub masło zwierzęce są używane do gotowania, głównie ugali, kukurydzy
i fasoli. Masło jest również ważnym pokarmem dla niemowląt.
Tradycje plemienia Masajow
Taniec
Istnieje
wiele tradycji i ceremonii wykonywanych przez Masajów, jednym z nich jest
taniec.Rytuałom zawsze towarzyszy śpiew i taniec, a czasami instrumenty muzyczne, takie jak rogi kudu, używane jako uzupełnienie śpiewu. Masajowie
są znani ze
swojego tańca, ktory jest dużą częścią ich kultury. Najbardziej
znany jest taniec (adumu lub aigus), ceremonia dojrzewania młodych, przyszłych wojowników, który przypomina skakanie. Wojownicy Masajów tworzą półkole i na zmianę skaczą na
środek, tak wysoko, jak to możliwe. Podczas
gdy każdy jeden skacze, inni śpiewają wysokie dźwięki, których ton zależy od
wysokości skoku.
Tradycyjna muzyka Masajów jest wzorowana na wezwaniu i
odpowiedzi zwanymi namba. Wokalista znany jako olaranyani śpiewa melodię, a
chor zgodnie odpowiada. Śpiewaniu
towarzyszą ruchy ciała, przechylanie głowy do przodu i do tyłu. Śpiew i taniec czasami wymagają flirtowania. Młodzi mężczyźni tworzą linię i śpiewaja rytmicznie „Oooooh-yah”, z warczeniem i kaszlem stacatto wraz z pchnięciem i wycofywaniem ich dolnych ciał. Dziewczęta stoją przed mężczyznami i wykonują te same ruchy miednicami, śpiewając jednocześnie „Oiiiyo… yo” w kontrapunkcie do mężczyzn. Chociaż ciała są blisko, nigdy się nie dotykają
Kobiety śpiewają czasem kołysanki, nucą pieśni i chwalą synów. Kiedy wiele masajskich kobiet zbiera się
razem, często śpiewają i tańczą między sobą.
Niektórzy
Masajowie również zaczęli nagrywać współczesne wersje swojej muzyki, a
współcześni tanzańscy i kenijscy artyści hip-hopowi często włączają rytmy
Masajów do swoich utworów.
Stroje plemienia Masajow
Wcześniej
większość odzieży ludowej Masajów była wykonana ze skór zwierzęcych. Jednak
dzisiaj typowym sposobem ubioru jest shuka, prześcieradło owinięte wokół ciała,
często w kolorze czerwonym lub niebieskim. Mężczyźni do tego stroju niosą długi drewniany kij
(eng’udi) lub mały miecz (olalem).Biżuteria Masajów, stworzona z koralików i
drutu metalowego, jest równie znana: mężczyźni noszą bransoletki na nadgarstki
lub kostki, a czasami także paski i naszyjniki, podczas gdy kobiety mają
eksplozję kolorów i biżuterii: noszą dziesiątki bransolet i duże płaskie ozdoby
z koralików obroże w różnych wzorach i kolorach, które identyfikują klan, do
którego należą i ich status społeczny. Wielu, zarówno mężczyzn, jak i kobiety,
nosi metalowe obręcze na rozciągniętych płatkach uszu. Na przykład młodzi mężczyźni
noszą czarne przez kilka miesięcy po ich obrzezaniu. Jednak czerwony jest
ulubionym kolorem. Noszone są również niebieskie, czarne, paski i kratkę,
podobnie jak wielokolorowe afrykańskie wzory.
Oprócz czerwonych i niebieskich, młodzi mężczyźni, którzy właśnie zostali obrzezani, zwykle noszą czarne, a kobiety często lubią ubierać się w kraciaste, paski lub inne wzorzyste ubrania. Wielu Masajów nosi proste sandały, zrobione ze starych opon(raiyo). Zarówno mężczyźni, jak i kobiety noszą drewniane bransoletki. Kobiety Masajów regularnie wyplatają biżuterię z koralików. Ta praca z koralików odgrywa istotną rolę w ozdabianiu ich ciała. Praca paciorków wykonywana przez kobiety ma długą historię wśród Masajów, którzy wyrażają swoją tożsamość i pozycję w społeczeństwie poprzez ozdoby ciała i malowanie ciała. Perełki Masajów słyną z zawiłości, a dzięki perełkom kobiety Masajskie wyrażają swoją pozycję w społeczeństwie. Naturalne materiały, takie jak glina, muszle i kość słoniowa były używane przed rozpoczęciem handlu z Europejczykami w XIX wieku. Zostały one następnie zastąpione kolorowymi szklanymi koralikami, które pozwalają na bardziej szczegółowe wzory perełek i kolorów. Każdy z używanych kolorów ma znaczenie: biały symbolizuje pokój, niebieski kolor wody, a czerwony symbol wojowników i odwagi.
Ozdabianie i
modyfikacje ciała u czlonkow plemienia Masajow
Ozdabianie w rozny sposob ciała jest
powszechne wśród plemienia Masajow. Najczęściej jest to przekłuwanie uszu i
rozciąganie płatka ucha za pomocą kamienia, drewna i kości. Zarówno mężczyźni,
jak i kobiety ozdabiają uszy biżuterią z koralików, noszone są duże okrągłe
krążki w płatkach usznych, mniejsze kolczyki w górnej części ucha i czesto
wyszukane kolczyki, szczególnie podczas uroczystości. Rozciąganie płata ucha zaczyna się stopniowo
od młodego wieku. Tradycyjnie zarówno mężczyźni, jak i kobiety rozciągali swoje
płatki uszu, ponieważ długie, rozciągnięte płaty były postrzegane jako symbol
mądrości i szacunku. Ale teraz ten zwyczaj zanika, szczególnie wśród młodych
mężczyzn. Mężczyźni maluja ciała ochrą, aby poprawić swój wygląd, a
niektórzy młodzi wojownicy pokazują swój status, raniac swoje ciała gorącymi
włóczniami, powodując trwałe blizny.
Innym rodzajem modyfikacji ciała przeprowadzanym czasami przez Masajów jest usuwanie zębów. Zęby są usuwane we wczesnym dzieciństwie jako lekarstwo na biegunkę i wymioty, szczególnie gdy „wystają” z górnej szczęki. W innych przypadkach dwa centralne dolne zęby są usuwane, aby umożliwić karmienie w przypadku tężca lub innych chorób blokujących szczękę.Ceremonie i obrzedy
Ceremonie są wyrazem
kultury Masajów i samostanowienia. Są to rytuały przejścia, a każde dziecko
Masajów chce przejść przez te kluczowe etapy życia. W masajskim społeczeństwie
jest wiele ceremonii, w tym Enkipaata (ceremonia seniorów), Emuratta
(obrzezanie), Enkiama (małżeństwo), Eunoto (ceremonia golenia wojowników),
Eokoto e-kule (ceremonia picia mleka), Enkang oo-nkiri (mięso, ceremonia
ślubna), Olngesherr (ceremonia młodszego starszego) itp. Ponadto odbywają się
uroczystości dla nieletnich chłopców i dziewcząt, w tym Eudoto / Enkigerunoto
oo-inkiyiaa (płatek ucha) i Ilkipirat (ślady po pożarze nóg). Tradycyjnie
chłopcy i dziewczęta muszą przejść te inicjacje dla nieletnich przed
obrzezaniem. Wiele z tych inicjacji dotyczy mężczyzn, podczas gdy inicjacje
kobiet koncentrują się na obrzezaniu i małżeństwie.
Ze wszystkich
inicjacji obrzezanie jest najważniejszym rytuałem przejścia w społeczeństwie
Masajów. Tradycyjnie inicjacja obrzezania była sposobem na podniesienie
jednostki z dzieciństwa do dorosłości. Inicjacja odbywa się wkrótce po okresie
dojrzewania.
Ten rytuał przejścia
pomaga osobom Masajów znaleźć swoje miejsce w społeczeństwie. Młodzi mężczyźni
wciąż chcą być obrzezani i zostać wojownikami. Gdy chłopcy zostaną wojownikami,
przyjmują na siebie odpowiedzialność za bezpieczeństwo swojego terytorium. Aby
inicjować chłopca, musi on udowodnić społeczności,ze jest do tego gotowy. Chłopiec musi wykazywać oznaki dorosłego
mężczyzny, niosąc ciężką włócznię, zaganiając duże stado zwierząt gospodarskich
itp.Chłopiec musi hodować bydło przez siedem kolejnych dni. Obrzezanie ma
miejsce ósmego dnia. Przed inicjacja chłopcy muszą zostawac na zewnątrz w
chłodne dni i myc sie w zimnej wodzie. Sam moment obrzezanie nie jest
przyjemny. Żadnych leków przeciwbólowych, takich jak znieczulenie, nie można
się wzdrygnąć. Obrzezanie jest bolesne, ale wiele znaczy dla każdego Masaja.
Obrzezanie odbywa się
na krótko przed wschodem słońca. Wykonuje go wykwalifikowany mężczyzna z
wieloletnim doświadczeniem. Po pomyślnym zakończeniu chłopiec otrzymuje prezenty,np zwierzeta gospodarskie od swoich krewnych i przyjaciół. Zyskuje również
ogromny szacunek dla jego odwagi. Proces gojenia potrwa 3-4 miesiące, a chłopcy
muszą pozostać w czarnych ubraniach przez okres 4-8 miesięcy. Po wyleczeniu
stali się nową osobą i otrzymują status nowego wojownika.
Obrzezanie dotyczy
rowniez kobiet, ale jest nieco inna niż u mężczyzn. W przypadku kobiet zwyczaje
zaczynają zanikać. Cięcie narządów płciowych kobiet jest obecnie zakazane w
Tanzanii, a w niektórych przypadkach zostało zastąpione ceremonią „cięcia
słowami”, polegającą na śpiewaniu i tańczeniu zamiast okaleczania. Mimo, że
globalna presja zmodernizowała w pewnym sensie tradycję kulturową, kobiety
Masajskie, które nie przeżyły brutalnego okaleczenia, często osiągają znacznie
niższą cenę panny młodej w tradycyjnych domach.
Większość mężczyzn i
kobiet z plemienia Masajów goli głowę podczas rytuałów przejścia, takich jak
małżeństwo i obrzezanie. Wojownicy Masajów są jedynymi, którzy mogą pozwolić,
aby ich włosy rosły i zwykle noszą je w cienkich warkoczach.
Należy zauważyć, że
wiele z tych inicjacji i rytuałów ulega niszczeniu z powodu wpływów
zewnętrznych. Namawiano Masajow, aby porzucili
swoj styl życia i przyjęli zachodnie sposoby życia. Ich kultura pozostaje
niepewna w obliczu modernizmu, religii zachodniej i wyzwań środowiskowych.
„Zniszczenie domu
zajmuje jeden dzień; zbudowanie nowego domu zajmie miesiące, a może lata. Jeśli
zrezygnujemy z naszego życia, aby zbudować nowy, zajmie to tysiące lat”, wierzy
Masaj.
W tradycyjny kalendarzu Masajów nie ma stalych świąt. Jest dwanaście
miesięcy i trzy główne pory roku:
- Nkokua (długie deszcze),
- Oloirurujuruj (mżawka) i
- Oltumuret (krótkie deszcze)
Nazwy miesięcy są bardzo
opisowe. Na przykład drugim miesiącem mżącego sezonu jest Kujorok, co oznacza:
„Cała wieś jest pięknie zielona, a pastwiska przypominają owłosioną
gąsienicę”.
Czy Masajowie nadal zabija lwy?
Plemię
Masajów widziało polowanie na lwy jako znak odwagi i osobistych osiągnięć. W
przeszłości, gdy populacja lwów była wysoka, społeczność zachęcała do samotnego
polowania na lwy. Jednak w ciągu ostatnich kilku lat, z powodu spadku populacji
lwów, głównie z powodu wścieklizny i wirusa nosówki, społeczność przyjęła nową
zasadę, która zachęcała wojowników do polowania w grupach zamiast polowania na
lwy solo. Masajowie dobrze rozumieja, że lwy są ważne dla ekologii sawanny i zasady musza byc przestrzegane przez każdego wojownika.
Grupowe polowanie, znane w Masajach jako olamayio, dało szansę na
powiększenie populacji lwów.
Zgodnie
ze zwyczajowymi prawami Masajów wojownikom nie wolno było polować na lwa
chorego ani na
samicę lwa - chyba że lwica stanowi zagrożenie dla zwierząt gospodarskich lub
życia ludzkiego.
Polowanie na lwy jest zabronione w Afryce Wschodniej, a według Stowarzyszenia Masaai pojedyncze polowania na lwy nie są już prowadzone przez wojowników Masaai. Wyjatkowo polowania na lwy odbywaja sie, gdy lwy atakują zwierzęta Masajów. Bydło ma kluczowe znaczenie dla utrzymania Masajów. Dlatego ochrona krów przed lwami zawsze była poważnym
problemem każdego Masajów.
Religia Masajów
Plemię
jest monoteistyczne z jednym bogiem o imieniu Engai o podwójnej naturze Engai
Narok (Czarny Bóg) jest życzliwy, a Engai Nanyokie (Czerwony Bóg) jest mściwy.
„Góra Boga”, Ol Doinyo Lengai, znajduje się w najbardziej wysuniętej na północ
Tanzanii.(zapraszamy na wspinaczke na gore ). Centralną
postacią ludzką w systemie religijnym Masajów jest Laibon, ktory podobnie jak kapłan lub
szaman, jest najważniejszą postacią religii, mającą między innymi rolę uzdrowiciela i proroka.
Laibon swoimi wrozbami moze zagwarantowac powodzenie wojny lub
odpowiednie opady deszczu. W dzisiejszym społeczeństwie pełnią
oni także
funkcję polityczną, ponieważ większość laibonów należy do rady starszych.
Masaai
nie wierzą w życie pozagrobowe, a kiedy ktoś umrze, jego podróż jest rozważana
jako koniec. Nie wierzą też w pochówki, ponieważ uważa się, że szkodzi to
środowisku i może doprowadzić do zanieczyszczenia pozostałych członków rodziny.
Ich tradycyjne praktyki pogrzebowe są zatem bardzo minimalistyczne i zwykle
ciała tych, którzy odeszli, są pokryte krwią wołu i tłuszczem zwierzęcym i
pozostawione w buszu do zjedzenia przez drapieżniki.
Obecnie
niektóre plemiona Masajów są chrześcijanami, a także mniejszością muzułmańską.
Spoleczenstwo
Społeczeństwo Masajów ma silnie patriarchalny charakter ze starszymi mężczyznami, do których czasami dołączają emerytowani starsi, decydując o najważniejszych sprawach dla każdej grupy Masajów. Obszerne prawo ustne reguluje wiele aspektów ich stylu życia. Maa jest tylko mówione, a nie pisane, a dzieci Masajów uczą się w języku suahili lub angielskim. Podobnie jak w przypadku wielu plemion, Masajowie mają odrębną strukturę społeczną opartą częściowo na znaczących etapach życia. Każdy Masaj należy od urodzenia do określonej grupy wiekowej, która określa jego społeczność, życie, status i wymagane od niego zadania. Bardzo małe dzieci po prostu bawią się w Enkang lub pilnują stad bydła w pobliżu, gdy się starzeją. Następnie obie płci są inicjowane w młodą dorosłość w wieku 15–18 lat lub więcej; odbywa się to przez obrzezanie. Nastepnie przechodza szereg ceremoni, ktore przeprowadzaja ich przez kolejne etapy zycia.Plemię prowadzi poligamistyczny styl życia, im więcej żon ma wódz, tym bardziej jest szanowany. A im więcej żon, tym mniej pracy każda z nichwykonuje, dlatego wiele kobiet nie ma nic przeciwko, kiedy do ich społeczności sprowadzono inną kobietę.***
O współczesnych relacjach Masajów między płciami mozna
wiele dowiedziec sie z jednego z mitow. Wg mitu Masajowie pochodzą od dwóch równych plemion,
z których jedno składalo się wyłącznie z kobiet, a drugie z mężczyzn. Kobiece
plemię Moroyok hodowało antylopy, w tym elandę, którą Masajowie uwazaja za
pierwszy gatunek bydła. Zamiast bydła, owiec
i kóz kobiety miały stada gazeli. Na zebrach transportowały swoje towary
podczas migracji, a słonie były ich oddanymi przyjaciółmi, zrywającymi gałęzie
i przynoszącymi je kobietom, z których one budowaly domy i zagrody. Jednak kobiety czesro
sie kłóciły i ich stada uciekły.
Plemię mężczyzn - Morwak hodował bydło, owce i kozy.
Mężczyźni od czasu do czasu spotykali kobiety w lesie. Dzieci z tych związków
mieszkaly z matkami, ale chłopcy dołączali do ojców, kiedy dorosli. Kiedy kobiety straciły swoje stada, zamieszkaly z mężczyznami, tym
samym, zgadzily sie na podlegly status i porzucenie swojej wolnościi. Od tego czasu zaleza od mężczyzn i musza dla nich pracować.
Kobiety
nie mają własnego wieku, są rozpoznawane przez mężów (moga miec mezow i kochankow tylko ze swojej griúpy wiekowej). Życie kobiet różni się
diametralnie od życia mężczyzn. Po ślubie, odpowiadają za wychowanie dzieci i
przygotowanie dziewcząt już w młodym wieku do życia żony - może to nastąpić w
dowolnym momencie po obrzezaniu (w wieku 15-18 lat). Młode dziewczyny pomagają matkom
i babciom we wszystkich zadaniach. Kobiety razem zbierają drewno na opał, nosza wodę na
głowach czasem wiele kilometrów i hoduj podstawowe warzywa w małych ogrodach.
Również budowa chat (engaji) z gałęzi, iłu i suszonego nawozu krowiego jest
tradycyjnie dziełem kobiety. Opiekują się małymi dziećmi, doją bydło i naprawiają chaty.
Kobiety
faktycznie wykonują większość pracy wewnątrz każdej wioski, podczas gdy
mężczyźni są odpowiedzialni za tworzenie bogactwa. Kobiety Masajów nie mają łatwego życia. Wychodza za maz mlodo, mają
wiele dzieci i wykonuja ciężka prace.
Wkraczanie we wspolczesny swiat
Wielu
Masajom coraz trudniej jest utrzymać swój tradycyjny styl życia. Popularne
miejsca turystyczne w Afryce Wschodniej, takie jak Serengeti, Ngorongoro,
Masajowie Mara, Amboseli i Tarangire, znajdują się w regionie Masajów.Tereny te są obecnie uważane za obszary chronione przeznaczone do oglądania
dzikiej przyrody i turystyki. Masajom zabrania się dostępu do źródeł wody i
pastwisk w rezerwatach zwierzyny. Ponadto w wyniku globalnego ocieplenia susze stają się dotkliwe w Afryce Wschodniej, co
zmusza lud Masajów do poszukiwania alternatywnych źródeł utrzymania, ich stada są
mniejsze niż kiedykolwiek. Duża część z nich żyje już jako seminomady w kraalu (enk-ang lub boma), którego lokalizacja zmienia się tylko co kilka lat w zależności od żyzności krajobrazu. Z jednej strony starają się zachowac swoje tradycje, ale z drugiej strony chca brać w tym udział we współczesnym stylu życia. Coraz więcej Masajów wysyła co najmniej jedno z
dzieci do szkoły, umożliwiając im później prowadzenie „lepszego” życia. Podczas szkoły
młody Masajczyk nosi dżinsy, trampki i koszulkę i kontaktuje sie z rodzina przez telefon komórkowy. Niektórzy Masaje odeszli od koczowniczego życia w poszukiwaniu współczesnych karier, ale mimo miejskiego stylu życia wciąż chetnie wracaja do swojej tradycyjnej krainy by ubierac się w zwyczajowym stylu - swobodnie ze sobą i ze światem.
W ostatnich
latach wdrożono projekty, które mają pomóc przywódcom plemion Masaai w
znalezieniu sposobów na utrzymanie stylu życia, przy jednoczesnym zrównoważeniu
potrzeb edukacyjnych dzieci Masajskim we współczesnym świecie. Plemienne
przywództwo Masajów, rada starszych, traci z roku na rok swoją władzę w wyniku
pojawiających się zachodnich form przywództwa.
Masajowie
to dumni i niezależni ludzie, którzy przetrwali pomimo niewiarygodnych
nacisków, jednak ich największe wyzwania stoją przed nami. Tracą pastwiska (przeznaczone
zarówno do komercyjnej uprawy pszenicy na dużą skalę lub innej uprawy, jak i do
ochrony dzikiej przyrody) i tracą zdolność swobodnego wędrowania po całym
kraju. Ich ludzie, zwłaszcza młodsi, chetnie korzystaja z nowoczesnych szkół i
rozwoju miast. Zaostrzenie kontroli prawa i porządku (być może słusznie)
zmniejszyło rolę wojownika w walkach plemiennych i najazdach na bydło, a także
przejęło władzę od starszych. Niektórzy Masajowie mogą szukać wygody i dochodów
w branży turystycznej (sprzedaż koralików i rękodzieła, paradowanie i
tańczenie, otwieranie Enkangów na wizyte) - jednak taki dochód nie jest
wystarczający i taki sposób życia nie jest odpowiedni dla tych ludzi.
Zobaczymy, jak dobrze zachowają swoją tożsamość.
Jednym z zadan niedawno utworzonego Globalnego Geoparku Ngorongoro Lengai jest zagwarantowanie pokoju na obszarze ochrony Ngorongoro, zagwarantowac społecznościom lokalnym prawa, korzyści z turystyki i reagować na zarządzanie dziką przyrodą. Wsparcie Geoparku dla lokalnych mieszkańców ma zapewnic im zrównoważone życie bez ingerencji w ich naturalne otoczenie i kulture. Byc moze uda sie pogodzic interesy mieszkancow, ich tradycje z dbaloscia o nature i rozwojem turystyki...
Jednym z zadan niedawno utworzonego Globalnego Geoparku Ngorongoro Lengai jest zagwarantowanie pokoju na obszarze ochrony Ngorongoro, zagwarantowac społecznościom lokalnym prawa, korzyści z turystyki i reagować na zarządzanie dziką przyrodą. Wsparcie Geoparku dla lokalnych mieszkańców ma zapewnic im zrównoważone życie bez ingerencji w ich naturalne otoczenie i kulture. Byc moze uda sie pogodzic interesy mieszkancow, ich tradycje z dbaloscia o nature i rozwojem turystyki...
*****
Szacuje
się, że w Kenii i Tanzanii mieszka 1 milion Masajów.
Większość Masajów wątpi w te liczby. Wielu z nich postrzega narodowy spis
jako wtrącanie się rządu i często mylnie przypisuje swoją liczbę do
spisujących. Niektórzy ludzie chcą być policzeni dziesięć razy, podczas gdy
inni odmawiają liczenia.
Tanzania
nie przeprowadza spisu ze względu na pochodzenie etniczne, co utrudnia
oszacowanie liczby Masajów mieszkających w Tanzanii.