Malaria / Zimnica

ŚWIATOWY DZIEŃ WALKI Z MALARIĄ

Kiedy świat drży przed wirusem Covid-19, nie zapominajmy o innej zakaźnej chorobie, o wiele groźniejszej dla mieszkańców znacznej części świata. Malaria zabija każdego roku setki tysięcy ludzi, w większości dzieci. Aby zwrócić uwagę na ten problem, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w 2008 roku ustanowiła Światowy Dzień Walki z Malarią, obchodzony 25 kwietnia. Jego celem jest wzrost świadomości społecznej dotyczącej malarii oraz zmniejszenie skali choroby i jej skutków.

Co to jest malaria?

Malaria jest chorobą zagrażającą życiu, wywoływaną przez jeden lub więcej z pięciu gatunków jednokomórkowego pierwotniaka z rodzaju Plasmodium.
Pasozyt  zazwyczaj przenoszony jest noca - od zmierzchu do świtu – przez gryzącą samicę komara Anopheles. Komary nie bzycza i nie zostawiaja sladow w miejscu ukąszenia, więc osoba nie wie, że została ugryziona. Kiedy komar ugryzie, pasożyt jest uwalniany do krwioobiegu. Gdy pasożyty znajdą się w ciele czlowieka, wędrują do wątroby, gdzie dojrzewają. Po kilku dniach dojrzałe pasożyty dostają się do krwioobiegu i zaczynają infekować czerwone krwinki.

W ciągu 48 do 72 godzin pasożyty w czerwonych krwinkach rozmnażają się, powodując otwarcie zainfekowanych komórek. Pasożyty kontynuuja infekowanie czerwonych krwinek, powodując objawy zwykle występujące w cyklach trwających od dwóch do trzech dni.

   Ponieważ pasożyty wywołujące malarię wpływają na krwinki czerwone, ludzie mogą zarazić się malarią po ekspozycji na zakażoną krew, w tym:

• Od matki do nienarodzonego dziecka
• Przeszczep narządu
• Transfuzja krwi
• Stosowanie wspólnych igieł lub strzykawek

Malaria jest przyczyna 5 procent światowych zgonów. Każdego roku około 210 milionów ludzi zaraża się malarią, a około 440 000 osób umiera z powodu tej choroby. Większość ludzi umierających na tę chorobę to małe dzieci w Afryce.

Niektóre odmiany pasożyta malarii, które zwykle powodują łagodniejsze formy choroby, mogą utrzymywać się przez lata i powodować nawroty.

Malaria w Tanzanii

Tanzania ma trzecią co do wielkości populację zagrożoną malarią w Afryce: ponad 90% ludności żyje na obszarach, na których występuje malaria. Każdego roku od 10 do 12 milionów ludzi zapada na malarię w Tanzanii, a 80 000 umiera na tę chorobę, w większości dzieci.

Ryzyko malarii jest najwyższe w regionie Kagera na zachodnim brzegu jeziora Wiktorii, a najniższe w regionie Arusha. Na szczęście przypadki malarii znacznie spadły w ciągu ostatniej dekady. W ostatnich latach liczba dzieci umierających na malarię zmniejszyła się o połowę.

Niestety  zmiana klimatu i rozległy przepływ ludzi skomplikowały walkę, ponieważ komary znajdują się teraz w miejscach wcześniej wolnych od malarii.

Tanzania wpolnie z innymi afrakanskimi krajami prowadzi  kampanie „Zero malarii zaczyna się ode mnie”. Kampania rozpoczęła się podczas Dnia Malarii Wspólnoty Południowej Afryki (SADC). Na poziomie krajowym kampania ma na celu zmobilizowanie woli politycznej, dodatkowych zasobów (zwłaszcza ze źródeł krajowych) oraz odpowiedzialności społeczności za walkę z malarią. W Afryce poczyniono znaczące postępy, zmniejszając śmiertelność o 40% i zmniejszając zapadalność o 20% tylko w tej dekadzie. Jednak raport Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) Światowej Malarii wykazał, że w ciągu ostatnich dwóch lat liczba przypadków malarii na świecie rosła. „Zero Malaria zaczyna się ode mnie”, ma na celu przyspieszenie postępu poprzez zainspirowanie ruchu na całym kontynencie w celu wyeliminowania malarii.

Zanzibar

Archipelag Zanzibaru rowniez znacznie zwiększył kontrolę malarii w ciągu ostatniej dekady, by weliminowac malarie. Pomimo konsekwentnego wdrażania skutecznych narzędzi od 2002 r. Calkowita eliminacja nie została jednak osiągnięta. Uważa się, że import pasożytów spoza archipelagu jest ważną przyczyną uporczywości malarii i odgrywa coraz większą rolę w zachorowalności na malarię na Zanzibarze. Archipelag ma wysoki poziom łączności z lądem stałym, w związku z czym malaria importowana poprzez podróże ludzi może odgrywać coraz większą rolę w przenoszeniu.

  Pod koniec 2019 r w niektórych rejonach Zanzibaru wzroslo  wystepowanie malarii, w tym na obrzeżach Stone Town. Częstość występowania malarii jest nadal mniejsza niż jeden procent, ale wladze Zanzibaru  nawoluja ,by mieszkancy  podjeli środki ostrożności, w tym stosowanie  moskitier i utrzymymanie czystośći otoczenia, aby zminimalizować rozprzestrzenianie się malarii.

Zanzibar wszystkimi srodkami dazy do eliminacji malarii. Obecnie są testowane drony, aby sprawdzić, czy mogą pomóc w walce z malarią na wyspie. Drony rozpylają płyn na bazie silikonu na pola ryżowe, gdzie w  stojącej wodzie, komary przenoszące malarię składają jaja. Substancja rozprzestrzenia się po wodzie i zapobiega wykluwaniu się jaj. Mamy nadzieję, że znacznie zmniejszy to liczbę komarów niosących malarię na wyspie.

Opryskiwanie dronami jest sprawdzianem, czy moze to pomoc rządowi Zanzibaru osiągnąć cel - wyeliminowac malarie na archipelagu do 2023 r.

Jakie są objawy malarii?

Objawy malarii zwykle pojawiaja się w ciągu 10 dni do 4 tygodni po zakażeniu. W niektórych przypadkach objawy mogą nie rozwinąć się przez kilka miesięcy. Niektóre pasożyty malaryczne mogą dostać się do organizmu, i pozostac nieaktywne przez długi czas.

Początkowe objawy malarii moga byc podobne do objawów grypy: ból głowy, gorączka, dreszcze, bóle stawów, wymioty i drgawki. Czesto jednak ludzie cierpiący na malarię  czują się bardzo zle, mają wysoką gorączkę i dreszcze. Niektóre osoby cierpiące na malarię doświadczają cyklicznych „ataków” malarii. Atak zwykle rozpoczyna się od naglego chlodu, potem przychodza dreszcze i drgawki, po których następuje wysoka gorączka i silne pocenie się, czasem wymioty. Po kilku godzinach nastepuje  powrót do normalnej temperatury.Takie ataki wystepuja co 2-3 dni.

Typowe objawy malarii to:

• Wysoka gorączka
• Dreszcze
• Bół głowy
• Nudności i wymioty
• Ból i zmęczenie mięśni

Inne objawy mogą obejmować:

• Obfite pocenie
• Ból w klatce piersiowej lub brzucha
• Kaszel
• Biegunka
• Drgawki
• Spiączka
• Krwawe stolce

Objawy P. falciparum są poważniejsze i obejmują zmiany w zachowaniu, splątanie, drgawki, niedokrwistość, niewydolność oddechową, niewydolność nerek, śpiączkę i wstrząs.

Czynniki ryzyka

Największym czynnikiem ryzyka rozwoju malarii jest zamieszkanie lub odwiedzanie obszarów, w których choroba jest powszechna. 

Osoby o podwyższonym ryzyku :

• Małe dzieci i niemowlęta
• Osoby starsze
• Podróżni przybywający z obszarów bez malarii
• Kobiety w ciąży i ich nienarodzone dzieci

Ubóstwo, brak wiedzy oraz niewielki dostęp do opieki zdrowotnej lub jej brak przyczyniają się również do śmierci na malarię na całym świecie.

Zwykle osoby  narażone dlui czas na malarię rozwijają częściową odporność, która może zmniejszyć nasilenie objawów malarii.  Nikt jednak nie staje się w pełni odporny na malarię,a częściowa odporność może zniknąć, jeśli przeprowadzisz się do kraju, w którym nie jesteś już często narażony na pasożyta.

Powikłania

Malaria może być śmiertelna, szczególnie malaria spowodowana różnorodnością pasożytów powszechna w tropikalnych częściach Afryki. Szacuje sie , że 91 procent wszystkich zgonów z powodu malarii ma miejsce w Afryce - najczęściej u dzieci poniżej 5 roku życia.

W większości przypadków zgony z powodu malarii są związane z co najmniej jednym poważnym powikłaniem, w tym:

• Malaria mózgowa.
• Problemy z oddychaniem.
• Niewydolność narządów (uszkodzenie nerek lub wątroby lub pęknięcie śledziony.)
• Niedokrwistość
• Niski poziom cukru we krwi.

Zapobieganie

Na malarie nie ma jeszcze szczepionki. Naukowcy z całego świata próbują opracować bezpieczną i skuteczną szczepionkę przeciwko malarii, jednak jak dotąd nie ma zatwierdzonej szczepionki przeciwko malarii do stosowania u ludzi. Najpotężniejszym narzędziem przeciwko malarii jest poki co zapobieganie.

Jeśli zamierzasz podróżować do miejsca, w którym malaria jest powszechna, porozmawiaj z lekarzem chorob tropikalnych kilka tygodni wcześniej, czy powinieneś zażywać  tabletki, aby ochronić się przed pasożytami malarii. Zasadniczo leki stosowane w celu zapobiegania malarii są tymi samymi lekami, które stosuje się w leczeniu choroby. Twój lekarz musi wiedzieć, kiedy i gdzie będziesz podróżować, aby pomóc Ci ocenić ryzyko zakażenia i, jeśli to konieczne, przepisać lek, który najlepiej działa na rodzaj pasożyta malarii najczęściej występującego w tym regionie .

Jeśli mieszkasz lub podróżujesz do obszaru, w którym malaria jest powszechna, podejmij kroki, aby uniknąć ukąszeń komarów, szczególnie w ciemności . Komary są najbardziej aktywne od zmierzchu do świtu. Nalezy spać  pod moskitiera. Moskitiery na łóżka, szczególnie te owadobójcze, zapobiegają ukąszeniom komarów podczas snu. Aby uchronić się przed ukąszeniami komarów, należy rowniez zakrywac skórę, noszac dlugie spodnie i koszule z długimi rękawami. Nalezy stosowac  środki odstraszające owady na skórę i odzież. Spraye zawierające DEET można stosować na skórę, a spraye zawierające permetrynę można bezpiecznie nakładać na odzież.

Diagnozowanie

Natychmiast szukaj pomocy medycznej, jeśli wystąpią objawy malarii podczas lub po wizycie w miejscu wykrycia choroby.

Nadal powinieneś szukać pomocy medycznej, nawet jeśli objawy wystapia  kilka tygodni, miesięcy lub rok po powrocie z podróży.

Ponieważ w ostatnim dziesięcioleciu zwiększono skalę interwencji na malarię w Afryce Subsaharyjskiej, w placówkach opieki zdrowotnej udostępniono szybkie testy diagnostyczne na malarię, zapewniono mikroskopy i przeszkolono mikroskopistów.

W 2010 r. Światowa Organizacja Zdrowia zaleciła, aby wszystkie podejrzane przypadki malarii zostały potwierdzone testem diagnostycznym przed rozpoczęciem leczenia. Partnerstwo na rzecz wycofania malarii wyznaczyło nowe cele w zakresie powszechnego dostępu do testów diagnostycznych w zakresie malarii w sektorze publicznym i prywatnym, a także na poziomie społeczności.

Diagnoza oparta na metodach laboratoryjnych.

Mikroskopia i szybkie testy diagnostyczne mogą być wykorzystane do ostatecznego rozpoznania malarii.

Mikroskopia

Pasożyty malarii można zidentyfikować, badając kroplę krwi pacjenta pod mikroskopem. Ta kropla jest rozprowadzana jako „rozmaz krwi” na szkiełku mikroskopowym. Przed badaniem szkiełka próbka krwi jest barwiona (najczęściej plamą Giemsa), aby nadać pasożytom charakterystyczny wygląd. Ta technika jest złotym standardem laboratoryjnego potwierdzania malarii. Zależy to jednak od jakości odczynników, jakości mikroskopu i doświadczenia technika laboratoryjnego.

Szybkie testy diagnostyczne

W ciągu ostatnich piętnastu lat udostępniono zestawy testowe do wykrywania antygenów pochodzących z pasożytów malarii we krwi człowieka. Te testy immunologiczne („immunochromatograficzne”) są nazywane RDT i zapewniają wyniki szybko - w zależności od testu, w ciągu około 20 minut.

RDT stanowią przydatną alternatywę dla mikroskopii w sytuacjach, w których wiarygodna diagnostyka mikroskopowa nie jest dostępna. Malary RDT są obecnie stosowane w wielu warunkach klinicznych i programach w krajach, w których malaria jest przenoszona. CDC i inni prowadzą badania operacyjne, aby zoptymalizować ich wykorzystanie. Niestety, testy moga nie potwierdzic malarii.

 Leczenie

Malaria może być stanem zagrażającym życiu. Leczenie choroby  zależy od gatunku malarii, a także od ciężkości choroby i zazwyczaj prowadzi się w szpitalu. Lekarz przepisuje leki w zależności od rodzaju pasożyta.

W niektórych przypadkach przepisane leki mogą nie usunąć infekcji z powodu oporności pasożytów na leki. Jeśli tak się stanie, lekarz może potrzebować więcej niż jednego leku lub zmienić leki w celu leczenia choroby.

Ponadto niektóre rodzaje pasożytów malarii, takie jak P. vivax i P. ovale, mają stadia wątrobowe, w których pasożyt może żyć w twoim ciele przez dłuższy czas i reaktywować w późniejszym terminie, powodując nawrót infekcji. Jeśli okaże się, że masz jeden z tych rodzajów pasożytów malarii, otrzymasz drugi lek, aby zapobiec nawrotowi w przyszłości.

Większość leków zalecanych w leczeniu nieskomplikowanych przypadków malarii w świecie endemicznym malarii działa przeciwko formom pasożytów we krwi (postaci wywołującej chorobę). Najczęściej zalecane  i zatwierdzone przez leki  przez Światową Organizację Zdrowia  krajowe programy kontroli malarii w świecie endemicznym malarii:

• Leczenie skojarzone na bazie artemesininy (np. Artemeter-lumefantryna, artesunat-amodiaquina)
• Chlorochina *
• Doksycyklina
• Mefloquina *
• Chinina

Jako dodatek do niektórych gatunków malarii stosowana jest primaquine (np. P. falciparum, P. vivax i P. ovale).

Ciężka malaria to nagły przypadek medyczny i należy ją leczyć w trybie pilnym i agresywnym.

****

Przed kazdym wyjazdem do miejsc zagrozonych wystepowaniem malarii zalecamy skonsultowac sie ze specjalistami. Jeśli nie masz pewności, czy malaria występuje na danym obszarze, WHO ma aktualne informacje.